Những ngày cuối 2018 đầu 2019 là thời gian mà được nhiều người Việt Nam bàn tán về chức vô địch AFF của đội tuyển Việt Nam. Chúng tôi cũng vậy, những người con mang trong mình dòng máu lạc hồng, sao không vui và tự hào cho được chứ? Vốn là 1 người đam mê bóng đá, đã từng ước mơ trở thành cầu thủ nhưng không thành và giờ đang là chuyên viên tư vấn kinh nghiệm mở tiệm rửa ô tô xe máy nên tôi cũng có 1 bài phân tích liên tưởng thế này.

Từ câu chuyện về cách làm bóng đá liên tưởng đến cách làm kinh doanh hiện nay

Những vấn đề của đội tuyển Việt Nam ở thập niên trước

Nhiều người đang nói về những chàng trai mang chiến thắng về cho đội tuyển Việt Nam như: Quang Hải, Công Phượng, Xuân Trường…mà không để ý rằng cách đây gần 10 năm hoặc trước đó nữa chúng ta cũng chỉ đến trận chung kết. Mà có đến trận chung kết rồi thì cũng chỉ là đội xếp cửa dưới, việc thua người Thái cũng là điều mà nhiều người cũng đã dự liệu từ trước mặc dù con tim vẫn mong mỏi chức vô địch.

Kể cả lứa cầu thủ vô địch AFF cup 2008 cũng chỉ được 1 năm, sau đó lứa cầu thủ này không duy trì được sức mạnh, bởi vì họ đều là những cầu thủ “chín muộn”, không duy trì được đỉnh cao, không có lớp cầu thủ kế cận để lấp vào chỗ trống hay tạo sự cân bằng, cạnh tranh giữa những con người đá ở cùng vị trí với nhau. Và cũng 1 phần nhờ và tài thao lược của phù thủy người Bồ Đào Nha – Henrique Calisto.

Vì đâu để có những quả ngọt như ngày hôm nay?

Với những người làm chuyên môn, hiểu về bóng đá thì có thể dễ dàng nhận thấy rằng vị thế của đội tuyển Việt Nam vô địch Đông Nam Á năm nay 2018 ở 1 đẳng cấp cao hơn trước kia rất nhiều. Chúng ta chiến thắng, chúng ta vô địch theo kiểu đội bạn phải tâm phục khẩu phục, chứ không phải may mắn. Chúng ta có 1 đội tuyển với những con người trẻ trung, có 1 đội hình với lực lượng có chiều sâu, người này chấn thương hay không có phong độ tốt thì sẽ có phương án thay thế xứng đáng.

Một đội hình không phụ thuộc quá nhiều vào 1 cá nhân nào cả, cầu thủ nào cũng có thể ghi bàn, cũng có thể tỏa sáng và cũng có thể thay thế. Đó là cái hay trong cách tuyển chọn người và cách dùng người của HLV Park Hang Seo, nhưng thành thật mà nói rằng nhân tài của Việt Nam trong những năm gần đây quá dồi dào ở các tuyến. Cả giải AFF không có trận nào đội hình giống với các trận trước đó, các HLV đối phương vì thế cũng không thể bắt bài được.

Xây nhà phải xây từ móng

Hãy quay lại quá khứ để chúng ta tìm ra nguyên nhân từ đâu đề có kết quả như ngày hôm nay: Ngày 5/3/2007 ông Đoàn Nguyên Đức – Chủ tịch tập đoàn Hoang Anh Gia Lai đã cho đốn 5 hecta cao su để xây dựng học viện Hoàng Anh Gia Lai Arsenal JMG. Đây là học viện đầu tiên ở Việt Nam được xây dựng cơ sở hạ tầng từ nhà ở đến sân tập đều đạt tiêu chuẩn châu Âu. Về giáo trình sàng lọc, tuyển chọn và sau đó đào tạo được lấy nguyên mẫu từ câu lạc bộ Arsenal của Anh Quốc, được giám sát bởi những HLV và Tuyển trạch viên của Arsenal, sau hàng tháng, hàng quý, hàng năm sẽ phải báo cáo thường xuyên quá trình đào tạo, phát triển của mỗi cầu thủ.

Người Việt ta có 1 thói quen không biết là tốt hay xấu đoa là: thấy người khác làm được là mình cũng phải quyết tâm làm, đặc biệt là với những đại gia khi “con gà tức nhau tiếng gáy“. Ông Đức chưa phải là người giàu nhất, tại sao ông ấy làm được để được nhiều người yêu mến mà tập đoàn mình không làm được??? Nhờ vậy mà 1 vài năm sau những trung tâm như Viettel, VPF, Hà Nội…cũng ra đời với cách đầu tư bài bản.

Và đến giờ sau hơn 10 năm số lượng cầu thủ được đầu tư, đào tạo bản bản về cả trình độ học vấn, chuyên môn bóng đá.. đã ra lò và cung cấp cho đội tuyển quốc gia 1 nguồn “nhân lực chất lượng cao” rất dồi dào. Đây chính là cách làm bóng đã xây nhà từ móng, đào tạo cầu thủ từ những đứa nhỏ, chứ không đi tìm các cầu thủ đã qua tuổi đào tạo, có thể có tài năng nhưng không được đào tạo bài bản về chiến thuật, kỹ năng, văn hóa, ngoại ngữ.

Khi thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tiếp đổi tuyển Việt Nam và trao bằng khen, huân huy chương cho hlv và cầu thủ, người đầu tiên Thủ Tướng hỏi là bầu Đức đâu? Nói như vậy để chúng ta thấy rằng vai trò, tầm ảnh hưởng và cách làm đúng đắn, cái tâm của bầu Đức đã mang lại cho người hâm mộ bóng đá Việt Nam rất nhiều thứ mà đến người đứng đầu chính phủ cũng phải nhắc đến.

Đến câu chuyện làm kinh doanh thiết bị rửa ô tô xe máy

Hiện nay có rất nhiều công tư vấn mở của hàng rửa xe ô tô, cung cấp lắp đặt các thiết bị rửa xe du lịch và xe gắn máy, có những người không hiểu gì nhiều về sản phẩm vẫn cứ nhập về và cung cấp. Nhiều công ty nhân viên không hiểu gì về thiết bị, cũng chẳng có kinh nghiệm mở tiệm rửa xe ô tô vẫn cứ đi tư vấn và cung cấp và chào hàng như “chuyên gia” vậy.

Đến khi trạm rửa xe đi vào hoạt động mới nhận ra sự yếu kém từ khâu tư vấn thiết kế nhà xưởng cho đến cung cấp lắp đặt thiết bị, khâu nào cũng thấy vấn đề. Nhà xưởng tư vấn thiết kế không phù hợp với diện tích và không gian sử dụng, nhiều khi không phục vụ được nhiều xe mà nhìn vào mặt bằng vẫn đang còn những “diện tích chết”, không sử dụng được, kiểu như là thiếu vẫn thiếu mà thừa vẫn thừa.

Lại còn có những khách hàng ham rẻ, được giới thiệu và mua những thiết bị với giá cực kỳ hấp dẫn, nhưng sau khi lắp đặt xong thì dở khóc dở cười vì thiết bị khi lắp đặt là rất khó đổi lại. Máy móc hỏng hóc là việc bình thường, nhưng nếu để xảy ra thường xuyên thì việc thiệt hại đầu tiên vẫn là những người chủ cơ sở. Còn 1 điều nữa là vì họ muốn cạnh tranh với những đơn vị khác thì họ sẽ phải bán rẻ, mà bán giá thấp thì vận chuyển, lắp đặt, bảo hành…sau này chi phí lấy ở đâu ra??? Đó là chưa nói đến kinh nghiệm và khả năng xử lý sự cố về thiết bị???

Làm kinh doanh phải có kiến thức và có gốc rễ

Nếu như chỉ nghĩ rằng bỏ tiền ra nhập khẩu hàng về và cung cấp cho những người có nhu cầu tư vấn mở cửa hàng rửa xe oto thì đặc biệt sai lầm. Sai lầm ở cả người bán và người mua hàng, với người bán hàng thì chẳng hiểu gì về sản phẩm và mong muốn của khách hàng, chẳng biết họ cần gì và và hỗ trợ thế nào??? Mà để có được những điều đó thì phải lăn lộn nhiều năm trong nghề, vui cùng khách hàng của mình, đau với nỗi đau của khách hàng như chính mình là người đang kinh doanh vậy.

Với khách hàng thì chẳng hiểu gì về kinh nghiệm kinh doanh rửa xe ô tô, cũng không hiểu được đặc điểm của sản phẩm mà mình muốn mua. Không đánh giá được giá trị của những người đã lăn lộn nhiều năm trong nghề mang lại cho mình, họ chỉ nghĩ đến giá bán thiết bị có rẻ không? Mà thực tế thì không đơn giản như vậy, hãy nghĩ rằng khi giá quá thấp thì đơn vị cung cấp lấy đâu chi phí để duy trì doanh nghiệp, để nuôi đội ngũ nhân viên kinh doanh và kỹ thuật của mình, chi phí bảo hành bảo trì ở đâu? Đó là chưa nói đến việc cung cấp sản phẩm kém chất lượng để nâng cao lợi nhuận, mà đã làm cách này thì việc bảo hành lại càng gặp vấn đề.

Làm kinh doanh bất kỳ ngành nghề nào cũng vậy phải có gốc rễ, phải lăn lộn với nghề, phải hiểu khách hàng, vui buồn cùng khách hàng của mình. Bởi vì họ có thành công thì mình mới thành công được, họ thành công thì mình cũng có thêm kinh nghiệm mở cửa hàng rửa xe ô tô xe máy. Mà kinh nghiệm ở đây là gì? Là những thứ phải trải nghiệm thực tế mới có được, phải làm việc thực sự nghiêm túc mới có.

Thành công chỉ đến với những ai thực sự làm việc nghiêm túc và làm việc có tâm

Với các công ty hay các cá nhân khi đã lăn lộn cùng với khách hàng, có kinh nghiệm và có sự tin tưởng của người tiêu dùng rồi thì không cần phải PR hay quảng cáo này nọ họ vẫn có chỗ đứng trên thị trường. Chưa nói về vấn đề thương hiệu mà chỉ nói về vấn đề nhân hiệu họ cũng đã thành công, người này giới thiệu cho người kia, 1 đồn 10, 10 đồn 100, chẳng cần phải marketing gì cho mệt người.

Các cụ ngày xưa thường nói “hữu xạ tự nhiên hương” có nghĩa là nếu làm tốt không cần phải nói thì lâu dần người ta cũng biết, ông làm việc nghiêm túc và có tâm trong nghề không những nhân viên trong công ty họ muốn gắn bó, công hiến mà khách hàng họ cũng tin tưởng và giới thiệu người khác cho mình. Còn nếu ông làm không tốt, không có kinh nghiệm, không được như những gì đã nói đã cam kết khi đi tư vấn mở trạm rửa xe để đến khi dự án làm ra không có hiệu quả, ghây thiệt hại cho khách hàng thì tác dụng ngược còn lớn hơn nữa.

Cách làm kinh doanh bây giờ là phải uy tín, phải bài bản, phải có gốc rễ, phải hiểu và yêu thương khách hàng của mình, vui cùng niềm vui của họ, khi họ gặp khó khăn thì phải cùng tìm lời giải với họ. Hợp tác phải trên nguyên tắc bình đẳng, 2 bên cùng có lợi như vậy mới lâu dài được. Không phải cứ như mấy ông Starup mới ra trường gặp khách hàng hay các nhà đầu tư là vẽ ra 1 kế hoạch hoàn hảo nhưng đến chính bản thân mình còn không thực hiện được thì kêu ai thực hiện? Kinh nghiệm chuyên môn thì chẳng có, kinh doanh thực tế cũng không. Mở công ty cho oai với bạn bè người thân, được 1 thời gian phục vụ được 1 số lượng nhỏ khách hàng rồi đóng cửa, lúc đấy chỉ khổ cho những khách hàng không biết nhìn nhận con người và sự việc.

Nhiều bạn trẻ ở Việt Nam bây giờ thích mở công ty để khoe với bạn bè người thân, sau 1 thời gian phục vụ được 1 số lượng nhỏ khách hàng thì đó đóng cửa, chỉ khổ cho những khách hàng đã lựa chọn dịch vụ của những đơn vị này. Có trường hợp khách hàng lắp đặt xong, đến khi gặp phải sự cố, gọi cho đơn vị cung cấp thì mới biết công ty đã giải thể mất rồi, gọi cho đơn vị khác thì chắc chắn họ sẽ ưu tiên cho khách hàng của họ trước rồi mới xử lý mình.

Nhiều khách hàng nhờ đơn vị này tư vấn hỗ trợ hết cái này đến cái kia, đến khi mua hàng thì chọn đơn vị khác rẻ hơn, sau đó khi gặp sự cố không gọi được đơn vị cung cấp mới quay lại hỏi những công ty trước đây mình đã trao đổi mà không mua hàng. Cách làm việc này sẽ để lại rất nhiều ấn tượng xấu và sự thiếu thiện cảm với các nhà cung cấp, điều gì đến sau đó thì chúng tôi không nói đến.

Đã từng có những thời điểm cựu HLV người Áo của đội tuyển Việt Nam Alfred Riedl nói rằng “Bóng đá Việt Nam xây nhà từ nóc”. Tức là bệnh ưa thành tích nhưng không chú trọng công tác đào tạo trẻ, muốn hái quả ngọt nhưng không chịu ươm trồng, vậy nên Sea Game bao năm trời không 1 lần vượt qua được Thái Lan. Đến thời điểm này sau hơn 10 năm làm bóng đá 1 cách căn cơ, có gốc rễ chúng ta đã có đủ tự tin để sánh ngang với người Thái.

Nghĩ sang cách làm kinh doanh cũng vậy, hiếu được gốc rễ của vấn đề, hiểu được khách hàng, lăn lộn nhiều năm trong ngành của mình để trở thành chuyên gia. Chứ không chỉ làm việc theo kiểu cưỡi ngựa xem hoa, thấy người khác làm mình cũng làm trong khi chẳng hiểu gì về sản phẩm, về khách hàng. Có như vậy mới tạo ra giá trị cho cuộc sống, tạo ra sự khác biệt của mình khi với những công ty khác.